KREDA

We wczesnej kredzie regredujący płytki zbiornik morski obejmował północno-zachodnią Polskę. Uległ on likwidacji w górnym hoterywie i do aptu pozakarpacka część Polski pozostała lądem. W albie doszło do kolejnej transgresji; w turonie (lub koniaku) - do ruchów płaszczowinowych na obszarze Tatr związanych z fazą subhercyńską orogenezy alpejskiej. Doprowadziły one do nasunięcia płaszczowin z południa na serię autochtoniczną. W ruchach tych wzięły udział również odkłute od podłoża fragmenty trzonu krystalicznego (największy z nich to czapka krystaliczna Goryczkowej). Jednocześnie basen pieniński ulegał zwężaniu wskutek subdukcji skorupy oceanicznej pod grzbiet oddzielający go od basenu tatrzańskiego (grzbiet Andrusova, grzbiet egzotykowy). Z końcem kampanu nastąpiły w Pieninach pierwsze ruchy płaszczowinowe fazy wczesnolaramijskiej, po których doszło do zalania morzem tego obszaru. Kolejne fałdowania (faza laramijska) doprowadziły do niewielkich deformacji utworów permo-mezozoicznych - powstały jednostki tektoniczne rozciągające się z północnego-zachodu na południowy-wschód.

Najstarsze skały kredowe (berias, walanżyn) na obszarze Polski to utwory facji wealdu - iły oraz piaskowce z cienkimi przewarstwieniami węgla i z osadowymi rudami żelaza; osady lądowe zazębiają się z zatokowymi (piaskowce, mułowce, iłowce i łupki ilaste o ciemnych barwach z fauną amonitów borealnych o miąższości do kilkuset metrów) sięgającymi z północnego-zachodu po okolice Tomaszowa Mazowieckiego. W Tatrach są one reprezentowane przez wapienie oolitowe z licznymi skamieniałościami i jasne wapienie organodetrytyczne (seria autochtoniczna i wierchowa; facja urgonu), a także - przez szare margle z krzemieniami (seria reglowa); Pieninach - przez wapienie z rogowcami i radiolarytami (część głębsza) oraz