DOLINA BĘDKOWSKA

Dolina długa na ponad 7km, dzięki czemu jest jedną z największych tego typu form zlokalizowanych w obrębie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Powstała w wyniku trzeciorzędowej erozyjnej działalności rzeki spływającej z obszaru Wyżyny Olkuskiej. Początkowo płynęła ona po miękkich utworach miocenu, a następnie - po wapiennym jurajskim podłożu. W późniejszym okresie nastąpił kaptaż (przechwycenie) potoków Rowu Krzeszowickiego przez Rudawę; wtedy rozdzieleniu uległo koryto rzeki, której północną częścią była Dolina Będkowska południową - Dolina Aleksandrowicka.

Górna część doliny jest bezwodna; w jej środkowym odcinku występuje zgrupowanie skałek o różnorodnych i oryginalnych formach; najbardziej znaną jest - z racji nadanej przez taterników nazwy - Dupa Słonia, a najbardziej okazałą - dominującą swoimi wysokimi na 70m ścianami - Sokolica. Kolejnymi osobliwościami tu występującymi są: Źródło Będkówki, Wodospad Szum, Brama Będkowska oraz Źródło Alicji. W dolnym odcinku uwagę zwraca wyraźna asymetria zboczy; wschodnie tworzy masyw Góry Żarnowej o piarżystych stokach z rzędami oryginalnych skałek w partiach szczytowych, zachodnie zaś pozbawione jest form skałkowych. Ponadto na obrzeżu występują półślepe doliny regionalnie zwane łykawcami. Są to formy rozwinięte na wierzchowinie ponad doliną główną; zamknięte stromym ryglem, u podnóża którego występuje ponor - głęboki lej ze znikającą w nim okresowo płynącą wodą.

W Dolinie Będkowskiej występują rozległe kompleksy górnojurajskich budowli węglanowych, które tworzyły się w stosunkowo płytkim późnojurajskim morzu szelfowym. Mają one olbrzymie rozmiary dochodzące do kilkuset metrów w poziomie i kilkudziesięciu w pionie. Budowle wchodzące w skład tych kompleksów reprezentują rafopodobne struktury mikrobialno-gąbkowe i wraz z osadami ziarnistymi (pochodzącymi z erozji ich najwyższych części) tworzą duże formy skalne. Pojedyncze budowle węglanowe w obrębie danego kompleksu wykazują znaczne zróżnicowanie rozmiarów i cechują się specyficznym wykształceniem. W centralnej części kompleksów dominują kilkudziesięciometrowe, jednolicie wykształcone ciała skalne odpowiadające pojedynczej budowli, natomiast w partiach obrzeżających kompleks występują zwykle niewielkie, kilkumetrowe budowle otoczone ziarnitami.