JASKINIA CIEMNA

Stanowi fragment dawnego systemu podziemnych korytarzy i komór o łącznej długości 230m, na który składają się: dzisiejsza właściwa jaskinia, Tunel (na prawo od groty), Ogrojec (skalny dziedziniec z trzech stron otoczony skałami; ku południowi przechodzi w Oborzysko Wielkie, od którego w lewo odbiega ciasny korytarzyk Jaskini Leszczynowej, zwanej też w Leszczynie). Zarówno dziedziniec przed jaskinią jak i Ogrojec powstały wskutek zawalenia się stropu jaskini przed epoką lodowcową. Jej wnętrze jest wilgotne; temperatura wynosi ok. 7°C; szata naciekowa - uboga, gdyż została zniszczona w XIX wieku.

Jaskinia Ciemna zaliczana jest do najcenniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce. Znaleziono w niej inwentarze krzemienne zaliczane do najstarszych w rejonie Ojcowa i jednych z najstarszych w Polsce (datowane na 120-115tys. lat p.n.e.), zabytki kultury mikocko-prądnickiej (70-54tys. lat p.n.e.) - liczne noże prądnickie i zgrzebła. Z namuliska wydobyto także szczątki kostne niedźwiedzia jaskiniowego i rosomaka.

Na Jaskinię Ciemną składa się obszerna sala, przechodząca w zwężający się korytarz. Komora wstępna jest największą ze wszystkich znanych na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - ma prawie 90m długości, ok. 20m szerokości i nawet kilkanaście metrów wysokości. Na jej dnie zalegają osady o miąższości nawet 8m. Ok. 30m od wejścia pod lewą ścianą wykształciły się masywne stalagmity (jeden z nich przypomina lwa); dalsza część komory nieco się obniża i w stropie pojawiają się kotły wirowe. Przy skręcie w prawo obecny jest masywny słup skalny, który dzieli tę część jaskini na dwa mniejsze fragmenty. Strop na lewo od filaru pokrywa duża ilość nacieków - makaronów. Po kolejnych 20m komora przechodzi w ciasny korytarz skręcający w lewo, który powstał wzdłuż widocznej w stropie szczeliny. W maleńkiej salce na jego końcu znajdowała się pięknie wykształcona naciekowa kropielnica, niestety została ona zniszczona przez wandali w 1974r.