JASKINIA ŁOKIETKA

Największa z jaskiń znajdujących się na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego zwana dawniej Jaskinią Królewską; jej długość to 320m, deniwelacja - 7m. Znajduje się w stoku Chełmowej Góry ok. 125m nad dnem Doliny Sąspowskiej, co dowodzi iż została ona wymyta przez wody podziemne znacznie wcześniej od niżej położonych jaskiń. Temperatura wewnątrz jest stała i wynosi 7-8°C. Zimą tuż przed wejściem tworzą się lodowe "stalagmity" - tzw. chłopki niejednokrotnie przybierające fantastyczne kształty. Szata naciekowa jaskini jest uboga; znaczna ich część została zniszczona w XIX wieku; do dziś zachowały się m.in. nieduże stalaktyty rurkowe oraz - na ścianach - polewy i niewielkie draperie. W czasie I wojny światowej służyła ona za schronienie dla miejscowej ludności, zaś na przełomie XIII i XIV wieku - dla króla Władysława Łokietka. Nie była ona jednak wygodną siedzibą dla człowieka zamierzchłych epok, choć znaleziono tu ślady jego bytności - tzw. ostrza jerzmanowickie. Z namuliska jaskini wydobyto liczne kości niedźwiedzia jaskiniowego. Jej wnętrze jest mocno zakopcone, gdyż niegdyś zwiedzano ją z pochodniami.

Z postacią Władysława Łokietka związana jest legenda. Według niej, gdy na przełomie XIII i XIV wieku na Polskę najechał czeski król Wacław II, polski władca musiał opuścić swą siedzibę i ukryć się. Pościg ciągle deptał Łokietkowi po piętach, więc ten - ujrzawszy trudno dostępną jaskinię - ukrył się w jej wnętrzu. Zdał sobie jednak wówczas sprawę z tego, że jeśli on dostrzegł grotę, znajdą ją także najeźdźcy. Na ucieczkę było już jednak za późno, gdyż słyszał rżenie koni. Zaczął się więc modlić o ratunek i w tym momencie z nawisu nad wejściem mały pająk błyskawicznie zaczął tkać sieć. Wnet przybyli ścigający go rycerze i zauważyli wejście do jaskini. Doszli oni jednak do wniosku, że skoro zasłania je pajęczyna, to żaden człowiek nie mógł się przedostać do wnętrza. Odpuścili więc, a Łokietek zatrzymał się w jaskini na dłużej. W jednej z komór spał, w innej jadł, w jeszcze innej zaś przyjmował rycerzy, którzy przysięgali mu wierność i pomoc w odzyskaniu ziem okupowanych przez Czechów. Dzięki wieściom dostarczanym mu przez mieszkańców Doliny Prądnika, wiedział on kiedy może opuścić kryjówkę. Do wydarzeń tych nawiązuje obecna nazwa jaskini, a wejścia do niej strzeże brama kształtem przypominająca pajęczą sieć.