ŻELATOWA

Kamieniołom założony w 1918r. w celu pozyskiwania surowca do wytwarzania topników oraz materiałów ogniotrwałych dla hutnictwa żelaza i stali. Wcześniej jednak pozyskiwano stąd kamień dolomitowy do celów budowlanych, a także rudy cynku, ołowiu i żelaza. Jest to zatem wielosurowcowe złoże kopalin; niegdyś istniały tutaj pola kopalni rud Paulina i Mortimer, które zlikwidowano ok. 1913r. Dziesięć lat później rozpoczął działalność zakład przeróbczy pod nazwą "Dolomit sp. z o. o.", którego właścicielem był Stanisław Burtan z Krakowa. Po II wojnie światowej produkcję kontynuuje "Kopalnia i Prażalnia Dolomitu Żelatowa".

Obecnie jest to największy kamieniołom w gminie Chrzanów; ma blisko 1,5km długości i prawie 400m szerokości; posiada dwa poziomy eksploatacyjne. W południowo-zachodniej jego części istniały niegdyś dwa wyrobiska, które w późniejszym czasie połączono. Aktualnie front wydobycia przesuwa się ku wschodowi; rozpoznane zasoby umożliwiają jego przesunięcie o ok. 200m. Eksploatację dolomitu prowadzi się za pomocą materiałów wybuchowych umieszczanych w długich otworach. Tak pozyskany urobek ładowany jest koparkami do samochodów samowyładowczych, które odstawiają go do zakładu przeróbczego, gdzie podlega on kruszeniu i klasyfikacji. Na poziomie nadkładowym kamieniołomu zgarnia się luźny materiał, odsłaniając górną powierzchnie calizny dolomitowej, na której wykonywane są otwory strzałowe dla górnego poziomu. Nadkład jest składowany, aby można go było wykorzystać podczas rekultywacji po zakończeniu prac wydobywczych.

Przedmiotem eksploatacji w kamieniołomie są triasowe dolomity kruszconośne, choć początkowo wydobywano stąd też dolomity diploporowe. Wówczas zakład dostarczał dolomit hutniczy surowy i spieczony, a także dolomitowe masy ogniotrwałe; odpady w znacznej części wykorzystywano jako kruszywa dla drogownictwa. Wraz z upływem czasu zmieniał się asortyment wyrobów, dostosowując się do potrzeb odbiorców. Aktualnie oprócz selekcjonowanego kamienia dolomitowego o wysokiej czystości przeznaczonego dla hutnictwa i przemysłu chemicznego, w ofercie znajdują się kruszywa budowlane oraz nawozy wapniowo-magnezowe.