ZESŁAWICE

Nieczynna, częściowo zrekultywowana oraz poddana zagospodarowaniu poeksploatacyjnemu, kopalnia mioceńskich iłów krakowieckich zlokalizowana na terenie krakowskiej dzielnicy Wzgórza Krzesławickie. Początki wydobycia sięgają roku 1952, kiedy Zesławice były podkrakowską wsią. Wówczas utworzono tu kopalnię odkrywkową surowca ceramicznego wraz z cegielnią, a gotowe produkty wykorzystywano do wznoszenia powstającej Nowej Huty. Część z wyeksploatowanych wyrobisk w późniejszym czasie służyła jako magazyn materiałów budowlanych, a w latach 70-tych istniało tu lokalne składowisko śmieci.

Iły krakowieckie są najważniejszym surowcem ceramicznym południowej Polski. Występują m.in. w zapadlisku przedkarpackim, gdzie eksploatuje się je na potrzeby ceramiki budowlanej. W zesławickim złożu rozciągają się one ze wschodu na zachód; zajmują powierzchnię 45ha. Przykryte są utworami czwartorzędowymi (zabarwione na rdzawo lessy, gliny pylaste, gliny, żwiry, piaski); trzeciorzęd reprezentują iły, iłowce i mułowce, wśród których występują wkładki piaszczyste oraz strefy wietrzenia z drobnymi tabliczkowymi kryształami gipsu o wielkościach do 1mm. Spąg złoża stanowią zaś zaburzone tektonicznie wapienie kredowe.

Zesławickie iły charakteryzują się popielatą barwą, są kruche i rozsypliwe, nie zawierają ziarn frakcji psamitowej; bogate w materię organiczną (częste wkładki węgliste). W składzie mineralnym występują minerały ilaste (smektyt, illit, kaolinit), kalcyt, a także kwarc. Wśród iłów obecne są również nagromadzenia siarczków żelaza. Przyjmują one niewielkie podłużne (czasem wrzecionowate lub koliste) formy z naskorupieniami i wykwitami na powierzchniach. Odznaczają się wyższą twardością niż iły; wypełniają je piryt i markasyt w formie krystalicznej.