JASKINIA ZIELONKOWSKA

Najbardziej na południe wysunięta jaskinia Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Pierwotnie jej długość wynosiła ok. 80m, jednak prace prowadzone w istniejącym tutaj w pierwszej połowie XX wieku kamieniołomie doprowadziły do zmniejszenia tego rozmiaru do ok. 33m. Znaleziono w niej ślady kulturowe z epoki kamienia oraz osadnictwa neolitycznego z okresu lateńskiego i rzymskiego (sprzed ok. 2000 lat). W związku z tym obecnie jest ona stanowiskiem archeologicznym.

Niezwykle interesująca jest ściana naprzeciw wejścia do jaskini przedstawiająca profil utworów powstałych w późnej jurze w wyniku osuwiska podmorskiego. Na uławiconych wapieniach z gąbkami i krzemieniami zaznacza się faliście przebiegająca powierzchnia, na której zalegają bloki wapieni skalistych i pelitowych. Ich wymiary wynoszą ponad 1m, a niektóre z nich mają formy porozrywanych ławic; przestrzenie między nimi wypełnia gruz wapienny o wielkości nieprzekraczającej kilku centymetrów. W strefie osuwiska, głównie w neogenie, rozwinęły się procesy krasowe. Na południowym fragmencie ściany występują wypełnienia szczelin krasowych w postaci skośnie warstwowanych piasków kwarcowych z niewielką domieszką ziaren glaukonitu. Materiał ten pochodzi prawdopodobnie z przepłukiwania utworów kredy górnej leżących nad wapieniami jurajskimi.