WAPIELNIA

Najwyższe wzniesienie Roztocza Środkowego objęte ochroną pod postacią pomnika przyrody nieożywionej od 22 stycznia 1991r. Jego wysokość względna wynosi ok. 30m, a bezwzględna - 386,5m npm. U podnóża wyjątkowe jest położenie granicy między utworami górnej kredy i miocenu; sięga ona bowiem rzędnej 370m npm, czyli ok. 70m wyżej niż otaczający ją obszar. Wskazuje to na wydźwignięcie wzgórza podczas orogenezy alpejskiej. Na jego współczesny kształt wpływ miała także różna odporność skał na procesy niszczące. Nazwę zawdzięcza cechom eksploatowanych tu wapieni, z których wypalano wapno. W ich składzie chemicznym ponad 90% stanowi węglan wapnia.

Wapielnię tworzą masywne, zbite, laminowane wapienie glonowe (litotamniowo-mszywiołowe) powstałe w późnym miocenie, a zbudowane z krasnorostów (Lithotamnium) i mszywiołów (Bryozoa). Charakteryzują się znaczną twardością i miąższością dochodzącą do 30m. Zalegają na opokach marglistych należących do mastrychtu (górna kreda). Na powierzchni wzgórza występuje cienki (do kilku centymetrów miąższości) bruk rodolitowy składający się z rodolitów (rodoidów) - mniej lub bardziej kulistych form glonowych wytworzonych z plech o zróżnicowanych formach wzrostu; niewielki udział w ich budowie mają mszywioły, wąsonogi i otwornice. Własności fizyczne, skład chemiczny oraz występujący w tych wapieniach system spękań ciosowych i międzyławicowych powodują, że na ścianach uwidaczniają się procesy krasowe. Są to często ułożone linijnie, owalne w planie formy krasowe o średnicach rzędu 5-10cm i głębokościach do kilkunastu centymetrów. Występują w nich także bruzdy na granicach ławic. Formy te utworzyły się w wyniku działania spływającej po ścianach wody, która wypłukała margliste lepiszcze i wypreparowała bardzo drobne szczątki organiczne wraz z okruchami kwarcu. Na przewieszonych powierzchniach ścianek widać guzkowate nacieki węglanowe oraz struktury arkadowe wytrącone ze spływającej po skale wody.