BABIA GÓRA

Masyw górski z dwoma wybitnymi wierzchołkami: Małą Babią Górą o wysokości 1517m n.p.m. oraz Diablakiem nazywanym Babią Górą wznoszącym się na wysokość 1725m npm, co czyni z niego element Korony Gór Polski, najwyższy poza Tatrami szczyt w Polsce oraz drugi pod względem wybitności po Śnieżce. Niemal w całości rozwinął się on w obrębie jednego z członów morskich osadów fliszowych - piaskowca magurskiego należącego do płaszczowiny magurskiej. Skały te prawie całkowicie przykryte są luźnymi utworami powstałymi w czwartorzędzie. Do jednych z bardziej charakterystycznych należą gołoborza występujące na grzbietach i w górnych partiach stoków.

Główny grzbiet Babiej Góry rozwinął się wzdłuż jednej z synklin płaszczowiny magurskiej. Jej północne skrzydło łagodnie (pod kątem do 35°) opada ku południowi, zaś południowe (węższe) zostało wygięte tak, że występujące w im utwory zalegają w pozycji odwróconej. Takie ułożenie warstw spowodowało wyraźną asymetrię stoków. Północny rozwinął się na czołach ławic w związku z czym jest stromy (osiąga nachylenie do 70°) i pocięty żlebami, a południowy uformowany został zgodnie z ich uławiceniem i charakteryzuje go łagodność.

Duża odporność piaskowców magurskich oraz ich wyraźne wypiętrzenie w stosunku do otoczenia powodują, że dużą rolę w kształtowaniu rzeźby Babiej Góry odgrywał mróz, śnieg i lód. W efekcie ich działalności powstały gołoborza, terasowe spłaszczenia poniżej kopuły szczytowej oraz amfiteatralne nisze i kotły. Największe znaczenie miały jednak procesy osuwiskowe. W ogromnej mierze dzięki nim uformowany został stok północny. Duże powierzchnie zajmują także przemieszczane po stokach utwory rumoszowe i gliniasto-rumoszowe, a u podnóża ścianek skalnych zalegają kamieniste osypiska. Ostatnimi czasy zaś do modelowania rzeźby rękę przykłada człowiek, w efekcie czego powstają drogi i ścieżki, a także rynny zrywek drewna przekształcające się w wąwozy.

Pochodzenie nazwy Babia Góra tłumaczą liczne legendy ludowe. Według jednej z nich jest to kupa kamieni wysypanych przed chałupą przez babę-olbrzymkę. Inna zaś wspomina, że to kochanka zbójnika, która skamieniała z żalu, widząc, jak niosą jej zabitego ukochanego. Jeszcze inny przekaz nawiązuje do zbójników ukrywających swoje łupy w miejscowych jaskiniach. Niegdyś, z powodu bardzo zmiennej pogody panującej na Babiej Górze, nazywano ją Matką Niepogód lub Kapryśnicą, a w XIX wieku ze względu na swoją monumentalność nadano jej miano Królowej Beskidów. Mieszkańcy Orawy zaś określają ją także jako Orawską Świętą Górę.