SKAMIENIAŁE MIASTO

Zajmujący 15,01ha północno-zachodniego stoku wzgórza Skała rezerwat przyrody nieożywionej utworzony 12 lipca 1974r.; włączony do Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego. W jego obrębie znanych jest 10 jaskiń i schronów podskalnych o łącznej długości 101m. Jest również pierwszym miejscem w Karpatach, gdzie zostały rozpoznane struktury kopalnych podmorskich osuwisk.

Skamieniałe Miasto zbudowane jest z piaskowców i zlepieńców ciężkowickich, które wchodzą w skład struktury fałdowej Biecz-Ciężkowice płaszczowiny śląskiej; występują w obrębie stratygraficznie najniższego poziomu. Powstało w efekcie długotrwałego wietrzenia (rozpadu i przemian chemicznych pod wpływem deszczu, mrozu, słońca, wiatru) i odprowadzania jego produktów w dół stoku. Procesy te silniej zachodziły wzdłuż niemal pionowych szczelin i wyizolowały bloki o różnych rozmiarach. Najbardziej intensywnie zachodziły podczas ostatniego zlodowacenia; ważną rolę odgrywała też erozja rzeczna przejawiająca się obecnością podcięć i nisz w dolnych partiach skałek położonych blisko koryta Białej.

Kształty poszczególnych skałek Skamieniałego Miasta są zróżnicowane; przyjmują postaci ambon, baszt, maczug, grzybów, murów. Osiągają nawet 15m wysokości; do największych należą: Czarownica, Ratusz, Grunwald, Baszta Ignacego Jana Paderewskiego oraz Skałka z Krzyżem. W efekcie wietrzenia na ich ścianach i górnych powierzchniach powstaje kora zwietrzelinowa, która czasem ulega eksfoliacji. Przyczynia się ono także do zaokrąglenia krawędzi, zmiany barwy; podkreśla cechy nabyte w czasie powstawania skał (zmiany uziarnienia, przekątne warstwowanie); prowadzi do rozwoju zagłębień. Większe pustki (czasem kuliste) mogą być pozostałościami po toczeńcach, dłuższe i prostoliniowe towarzyszą zaś spękaniom lub powierzchniom uławicenia. Częste są systemy drobnych jamek oddzielonych żeberkami (struktury plastrowe, komórkowe, ospowate) - liniowo ułożone, łukowato sklepione i rozdzielone kolumienkami lub żeberkami zwane są strukturami arkadowymi.

Z niemal każdą ze skałek Skamieniałego Miasta związana jest osobna legenda. Przewodni jej motyw to zesłanie kary boskiej na mieszkańców nałożonej ze względu na ich rozwiązłe życie. Zgodnie z wyrokiem całe miasto zostało zamienione w kamienie, do czego nawiązuje nazwa rezerwatu.