WIETRZNIA

Rezerwat przyrody nieożywionej widniejący w rejestrze od 4 listopada 1999r. jako Wietrznia im. Z. Rubinowskiego. Swoją powierzchnią liczącą 17,59ha obejmuje teren jednego z największych w regionie świętokrzyskim kamieniołomu. W wyniku długotrwałej eksploatacji powstało wyrobisko o długości około 800m.

Kamieniołom jest jednym z najważniejszych odsłonięć geologicznych ze względu na zróżnicowaną litologicznie serię wapienno-marglistą stanowiącą ważne ogniwo dewonu południowego skrzydła synkliny kieleckiej. Utwory Wietrzni są namiastką rafowych wapieni kadzielniańskich (eksploatowanych także w Kadzielni); opisano tutaj kilkadziesiąt gatunków skamieniałości dobrze zachowanej fauny dewońskiej m.in. koralowców czteropromienistych, gąbek krzemionkowych, ramienionogów i liliowców. Wyjątkowo urozmaicona jest unikalna fauna ryb kopalnych.

Na terenie całego rezerwatu występują liczne zjawiska krasowe, zarówno kopalne jak i współczesne. Ich konsekwencją są liczne osuwiska, kotły i misy (kras powierzchniowy) oraz kominy, małe komory, jaskinie (kras wgłębny). W chwili obecnej na terenie rezerwatu istnieje 5 schronisk skalnych i jaskiń. Najdłuższa z nich liczy 60m, a jest nią Jaskinia na Wietrzni.