CIOSOWA

Najbardziej na zachód wysunięte wzniesienie Wzgórz Tumlińskich - pasma zbudowanego z dolnotriasowych piaskowców tumlińskich powstałych w wyniku działalności eolicznej. W jego południowym zboczu znajduje się nieczynny - najstarszy obok Tumlina - kamieniołom tych piaskowców, który 2 października 1987r. objęto ochroną prawną jako pomnik przyrody nieożywionej.

Pierwotnie kamieniołom znajdował się w królewszczyznach, następnie przeszedł w ręce prywatne, a po rozbiorach przejęły go Lasy Państwowe, które od 1928r. do czasów powojennych dzierżawiły go miejscowym przedsiębiorcom. Eksploatacja piaskowca trwała do 1975r.; używano go w kamieniarstwie, budownictwie, a także do wykładania wielkich pieców w hutnictwie.

Aktualnie kamieniołom powoli zarasta lasem; jego pionowa ściana ma ok. 100m długości i do 20m wysokości. Odsłaniają się w nim drobno- i średnioziarniste piaskowce, w których obecne są niemal wyłącznie ziarna kwarcu spojone żelazisto-krzemionkowo-ilastym spoiwem; nie występują w nich żwiry, ani przeławicenia pyłowcowe i iłowcowe. Swoją czerwoną barwę zawdzięczają związkom trójwartościowego żelaza przesycającym spoiwo i powlekającym ziarna kwarcu; nie zawierają skamieniałości. Na ich powierzchniach - szczególnie w górnej partii wyrobiska - widoczne są zmarszczki eoliczne, spękania powstałe wskutek wysychania wody w szczelinach, a także skutki wietrzenia spowodowanego przez korzenie drzew. W piaskowcach dolnej części odsłonięcia dostrzec można zaś rysy i spękania pochodzenia tektonicznego; dzielą one skałę na bloki zwane ciosami, od których nazwę wzięło wzniesienie.