WĄWÓZ KRÓLOWEJ JADWIGI

Rozległy wąwóz lessowy stanowiący osobliwość przyrodniczą Sandomierza. Ulokowany w południowo-zachodniej części miasta między kościołami św. Jakuba a św. Pawła. Od 30 grudnia 1988r. objęty ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej. Mierzy ok. 500m długości, a maksymalna wysokość ścian przekracza 10m. Tworzą one końcową część wąwozu i w tej części charakteryzuje je największa stromizna. Generalnie ściany są odsłonięte, choć miejscami "przytrzymują" je korzenie rosnących na ich wierzchołkach drzew liściastych.

Wąwóz Królowej Jadwigi uformowany został w wyniku erozyjnej działalności wód opadowych oraz gwałtownych roztopów na wysoczyźnie pokrytej warstwą lessów. Należą one do płata opatowsko-sandomierskiego Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej lessów europejskiej prowincji północnej. Ich powstanie związane jest ze zlodowaceniem środkowopolskim i Wisły; są one utworami akumulacji eolicznej typu wyżynnego uzupełnianej czasami akumulacją wodną i osadzane zarówno w środowisku lądowym i wodnym. Miąższość tych utworów osiąga 25-30m; zmniejszają się one ku zachodowi. Występują tu także stanowiące dolinne utwory Wisły czwartorzędowe piaski, żwiry, mady rzeczne, torfy i namuły. Podłoże zaś stanowią jedne z najstarszych skał występujących w Polsce - kambryjskie iłowce i zlepieńce odsłaniające się w pobliskich Górach Pieprzowych.

Z Wąwozem Królowej Jadwigi związana jest legenda o białych rękawiczkach należących ongiś do królowej Jadwigi, której zresztą obiekt zawdzięcza swoją nazwę. Otóż pewnego wieczoru w drodze powrotnej do Krakowa, Jadwigę zaskoczyła ogromna śnieżyca. Woźnica zgubił drogę i sanie zakopały się w szczerym polu. Wydostać je ze śniegu pomogli dopiero mieszkańcy pobliskiej wioski Świątniki, którzy zaoferowali królowej nocleg. Kiedy nazajutrz rano ruszała ona w dalszą podróż, zapytała, w jaki sposób może się odwdzięczyć za gościnność. Wówczas mieszkańcy zaczęli się jej żalić na niedającego im żyć okrutnego pana. Jadwiga obiecała więc, że wykupi wieś, a na dobry początek podarowała sołtysowi własne białe rękawiczki. Dziś są one przechowywane w sandomierskim domu Jana Długosza.