NOWA KRYSTYNA

Zwana również Upadową Krystyną lub Krystyną II była ostatnią czynną kopalnią węgla kamiennego w rejonie Tenczynka. Funkcjonowała w latach okupacji niemieckiej na wschodnich polach nieczynnej kopalni Krystyna. W latach 1941-48 wydobywano z niej 21100-48500t węgla rocznie. Zlikwidowano ją w 1955r. Po kopalni zachowały się resztki betonowych fundamentów urządzeń, dróg dojazdowych, nasypów, zawalone przypowierzchniowe części obydwu upadowych oraz hałdy skał płonych.

Dwoma sztolniami upadowymi eksploatowano dwa pokłady węgla: Andrzej I (znany z Krystyny) i Andrzej II (odkryty bezpośrednio przed II wojną światową). Są to najstarsze i zarazem najbardziej na wschód wysunięte pokłady w całym Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Należą do serii paralicznej (warstwy brzeżne) karbonu górnego.

W pobliżu występują liczne, płytkie szybiki zlokalizowane na wychodniach pokładów węgla oraz niewielki, nieczynny kamieniołom wapieni płytowych jury górnej z unikalnym profilem morskich transgresywnych osadów jury środkowej (kelowej). Jest on stanowiskiem dokumentacyjnym, który wraz z kopalnią znajduje się na Szlaku Dawnego Górnictwa.

W lewym zboczu przekopu do kamieniołomu odsłania się unikalny 3,5m miąższości profil morskich transgresywnych osadów jury środkowej, który od 16 listopada 1998r. jest stanowiskiem dokumentacyjnym; stratotypowy ich profil można zaobserwować na Czerwieńcu. Tu zaś rozpoczynają go słabozwięzłe, przekątnie warstwowane piaskowce i żwirowce dolnego keloweju niezawierające skamieniałości. Na nich zalegają wyższe ogniwa keloweju - piaskowce o spoiwie węglanowym, wapienie piaszczyste i warstwa bulasta z liczną, różnorodną fauną małży, ramienionogów, amonitów, belemnitów i ślimaków. Profil kończy 20-30cm drobnolaminowana warstwa stromatolitowa stanowiąca osad węglanu wapnia z domieszką substancji ilastych powstały w bardzo płytkiej strefie przybrzeżnej ciepłego morza. Od charakterystycznej barwy skał pochodzi nazwa całego kompleksu jury środkowej - jura brunatna. Dla wyższej części profilu jury, obejmującego białe wapienie płytowe oksfordu (niegdyś wydobywane w tym miejscu), stosuje się nazwę jura biała.