GÓRA ŻAKOWA

Rezerwat przyrody nieożywionej o powierzchni 50,41ha utworzony 30 kwietnia 1999r. dla ochrony pozostałości śladów dawnego górnictwa (hałdy, łomiki, szyby, szpary, chodniki podziemne, leje szybowe) oraz wychodni skał węglanowych dewonu i zlepieńców permu z ciekawymi zjawiskami mineralogiczno-petrograficznymi. Obok Miedzianki stanowi największe skupisko śladów dawnego górnictwa w regionie świętokrzyskim.

Obszar rezerwatu wchodzi w obręb południowego skrzydła synkliny bolechowickiej zbudowanej tutaj z górnodewońskich wapieni - warstw sitkówczańskich. Są one zazwyczaj gruboławicowe, miejscami płytowe lub niewyraźnie uławicone i reprezentują osad płytkiego, ciepłego morza, którego dno zasiedlone było przez liczne organizmy bezkręgowe. Ślady struktur dna morskiego oraz szczątki organizmów (głównie stromatoporoidów, amfipor, koralowców oraz ramienionogów i ślimaków) widoczne są na odsłoniętych ściankach skalnych w niektórych łomikach, szybach, szparach i chodnikach górniczych. Wapienie nachylone są w kierunku NNE pod kątem ok. 30°. Na nich, w północnej części, zalegają niezgodnie permskie zlepieńce zapadające w podobnym kierunku, lecz pod znacznie mniejszym kątem. Powstały one po ruchach waryscyjskich i denudacji wyniesionego trzonu paleozoicznego. Świadectwem długotrwałej erozji i wietrzenia jest zerodowana, skrasowiała powierzchnia wapieni dewońskich. Zlepieńce zbudowane są głównie ze słabo obtoczonych fragmentów wapieni dewońskich z domieszką kalcytów. Wapienie i zlepieńce pocięte są uskokami podłużnymi, a także spękaniami o kierunkach WNW-ESE oraz kierunkach poprzecznych NNE-SSW. Szczeliny te wypełniają żyły kalcytowe, których powstanie związane jest z krążeniem w nich podgrzanych i zmineralizowanych roztworów wodnych (podobnie jak na Górze Zelejowej). Miejscami, głównie na stokach wzgórz, występuje pokrywa czwartorzędowa. Jest ona ciągła jedynie u podnóża masywu i w jego najniższych partiach; może jednak tworzyć grube płaty i gniazda w zagłębieniach krasowych na powierzchni wapieni lub zlepieńców w obrębie wierzchołka. W dolnej części wzniesienia są to głównie piaski czwartorzędowe. W ich spągu oraz w wypełnieniach zagłębień mogą się jednak pojawiać rezydualne gliny zwietrzelinowe oraz czerwono-brązowe, piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste zwietrzeliny skał triasowych niegdyś obecne w podłożu.