WIELICZKA

Złoże soli wielickiej powstało w miocenie przed ok. 15mln lat. Uformowane jest przed czołem nasunięcia karpackiego. W jego obrębie wyróżnić można: część górną (bryłową) - tektonicznie zaburzoną, zbudowaną z iłów solnych, zubrów, wśród których w formie tektonicznego druzgotu rozrzucone są różnej wielkości bryły solne o objętości dochodzącej nieraz do kilkudziesięciu tysięcy metrów sześciennych (sól bryłowa lub zielona) - oraz dolną (pokładową) stanowiącą silnie zdeformowane warstwy grubości 2-50m zawierające pokłady soli przeławicone skałami ilastymi wyklinowującymi się ku północy (sól spizowa i szybikowa). Do utworów solonośnych Wieliczki zalicza się warstwy: skawińskie (podsolne), wielickie (złoże solne), chodenickie (nadsolne). Całość tych utworów przykrywają warstwy grabowieckie noszące nazwę piasków bogucickich. Złoże rozciąga się równoleżnikowo na długości ok. 10km i maksymalnej szerokości 1,5km.

Eksploatacja prowadzona była przez kopalnię Wieliczka od 2-giej połowy XIII wieku. Przedmiotem wydobycia była centralna i fragment wschodniej części złoża. Eksploatację prowadzono na sucho (odbijano bloki solne) oraz na mokro (do kopalni doprowadzano wodę słodką, a nasyconą wypompowywano na powierzchnię). Wydobycie zakończono 30 czerwca 1996r., a w części zachodniej - gdzie od 1924r. funkcjonowała kopalnia otworowa - 31 grudnia 1998r. Łączna kubatura wyeksploatowanej pustki w złożu to ok. 7,5mln m3.

Kopalnia soli w Wieliczce udostępniona jest 9 poziomami eksploatacyjnymi założonymi na głębokościach 50-327m. Jej struktura odwzorowuje budowę geologiczną złoża solnego, w którego dolnej części wyróżnia się: pokład soli najstarszej, zespół soli zielonych pokładowych, pokład soli szybikowej, kompleks soli spizowych. W złożu bryłowym wyróżnia się sól bryłową typową (laminowaną) i sól wielkoziarnistą (witrażową). Największym zagrożeniem dla kopalni jest woda o zasoleniu 110g dopływająca od północy w ilości 220000m3 w ciągu roku.

Obiekt 9 września 1987r. wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, 6 czerwca 1997r. ochroną objęto 40 stanowisk dokumentacyjnych w nim utworzonych, a 11 września 2000r. w części podziemnych wyrobisk stworzono rezerwat przyrody nieożywionej Groty Kryształowe. Należy on również do Solnego Szlaku; w mieście zaś specjalnie przygotowane tablice przypominają o historycznych miejscach wydobywania soli, tworząc Wielicki Szlak Szybów Górniczych.