PERM

Ostatni okres ery paleozoicznej przypadający na 290-250mln lat temu swą nazwę zawdzięczający rosyjskiemu miastu Perm.

Świat organiczny jest kontynuacją karbońskiego; jego zróżnicowanie jednak uległo zmniejszeniu. Licznie występowały ramienionogi, mięczaki (pod koniec permu wymierają goniatyty, ale pojawiają się ceratyty), ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe; płazy stopniowo były wypierane przez gady, później - przez gady ssakokształtne. Wśród roślin początkowo nie zaszły wielkie zmiany, z czasem zniknęły jednak skrzypy i paprocie drzewiaste - główną rolę przejęły nagonasienne oraz szpilkowe. Z końcem permu nastąpił jeden z największych kryzysów świata organicznego - wielkie wymieranie, które spowodowało wyginięcie całych gromad i rzędów (trylobity, koralowce czteropromienne) oraz drastyczne zmniejszenie populacji wszystkich grup zwierzęcych. Zachowane skamieniałości są ubogie w stosunku do poprzednich okresów; najważniejsze znaczenie mają: otwornice, ramienionogi, goniatyty i konodonty. Rolę skałotwórczą odegrały małże.

Polska znalazła się we wschodniej części południowego basenu środkowoeuropejskiego - wielkiego ośrodka sedymentacyjnego powstałego na przedpolu waryscydów (hercynidów). Tworzył on zatoki rozwinięte wzdłuż syneklizy perybałtyckiej i obniżenia podlaskiego; rozpadał się na wiele podrzędnych obszarów rozdzielonych skalistymi wzgórzami. Jednym z większych zbiorników był subbasen polski odgrodzony od wewnętrznych basenów epiwaryscyjskich wypiętrzeniem wolsztyńskim; jego oś biegła od środkowej Polski po Pomorze wzdłuż strefy Teisseyre'a-Tornquista. W czerwonym spągowcu na tym obszarze, zwanym północną (subwaryscyjską) prowincją lądowego permu, gromadziły się m.in. osady pochodzące z niszczenia łańcucha górskiego; wystąpiło również kilka cykli wulkanicznych - szczególnie na obszarach niecki północnosudeckiej i niecki śródsudeckiej, monoklinie przedsudeckiej oraz Wyżynie Krakowskiej. W cechsztynie na obszar basenu środkowoeuropejskiego kilkukrotnie wkraczało morze; było ono bardzo rozczłonkowane, a subsydencja w różnych jego partiach - nierówna.