KARBON

Dwudzielny okres rozpoczęty 360mln lat temu; trwał 50mln lat; jego nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy węgla - carbo, który występuje w tych utworach na wszystkich kontynentach.

W karbonie nastąpił dynamiczny rozwój roślin i zwierząt lądowych. W morzach powszechne były ryby (głównie chrzęstnoszkieletowe), koralowce, ramienionogi, liliowce, mięczaki; wymierać zaczęły trylobity. Początkowo na lądzie żyły wyłącznie labiryntodonty, a u schyłku okresu także gady. Florę zdominowały gatunki porastające tereny podmokłe; pojawiły się nagonasienne kordaity, a pod koniec - pierwsze rośliny iglaste. Bardzo duże znaczenie stratygraficzne mają konodonty i goniatyty; skałotwórcze - otwornice.

W strefie sasko-turyńskiej obejmującej Sudety rozpoczął się główny etap ich kształtowania (faza sudecka orogenezy waryscyjskiej) - wycofało się morze, a na jego miejscu wypiętrzył się szeroki na kilkaset kilometrów łańcuch górski, który następnie potrzaskany został uskokami. W tak powstałych rowach tektonicznych gromadziły się produkty erozji młodych gór; dna zbiorników śródgórskich ulegały subsydencji i zaczęło tworzyć się zapadlisko łańcucha śląsko-morawskiego. Na przełomie dolnego i górnego karbonu został ostatecznie sfałdowany paleozoik świętokrzyski - powstały wówczas główne jednostki tektoniczne Gór Świętokrzyskich. Pod koniec karbonu (faza asturyjska) ostatecznie zostało ukształtowane Górnośląskie Zagłębie Węglowe (z fragmentu łańcucha śląsko-morawskiego), a w Sudetach magmatyzm i plutonizm doprowadziły do powstania masywów: kłodzko-złotostockiego, Kudowy, Strzegomia-Sobótki i Karkonoszy. W pozostałej części Polski trwała regresja morska odsłaniająca coraz większą część kraju.