JURA

Trójdzielny okres rozpoczęty przed 210mln lat; trwał 70mln lat. Nazwę zawdzięcza górom Jura położonym na francusko-szwajcarskim pograniczu.

Świat organiczny był urozmaicony. Masowo występowały mięczaki, belemnity, koralowce, ramienionogi, mszywioły, glony i sinice; nastąpił rozwój gąbek o szkielecie krzemionkowym. Najliczniejszą grupę kręgowców stanowiły ryby; wielki rozkwit osiągnęły gady (dominowały dinozaury (część z nich miała niemal 30m długości i wagę 50t), pospolite były żółwie i krokodyle), które przystosowały się do różnych środowisk; ssaki reprezentowane były przez niewielkie roślinożerne i mięsożerne osobniki. Z końcem jury pojawiły się pierwsze ptaki (archeopteryksy). Wśród roślin powszechne były widłakowate, skrzypowe i paprociowe; doskonale rozwijały się nagonasienne (paprocie nasienne, sagowce, bennetyty, miłorzębowe). Ze szpilkowych występowały araukariowate, cisowate, cyprysowate, cypryśnikowate i sosnowate. Dla stratygrafii największe znaczenie mają mięczaki (szczególnie skamieniałości amonitów), ważne są także belemnity, liliowce i jeżowce; rolę skałotwórczą odegrały: gąbki krzemionkowe, koralowce, liliowce, jeżowce.

Początkowo na obszarze Polski panowały warunki lądowe przerywane krótkimi, acz częstymi ingresjami morskimi. Płytkie morze obejmowało także zbiornik tatrzański (sedymentacja odbywała się tam pomiędzy wynurzonymi obszarami), a głębokie - pieniński. W jurze środkowej zarówno basen tatrzański, jak i pieniński uległy pogłębieniu; na pozostały obszar wkroczyło morze zasilane z Oceanu Tetyda. We wczesnym etapie transgresji było ono wąskie, jednak z czasem objęło całą Polskę pozakarpacką. Maksymalny jego zasięg przypadł na późną jurę, jednak pod koniec okresu nastąpiła regresja.