MONOKLINA ŚLĄSKO-KRAKOWSKA

Wraz z monokliną przedsudecką stanowią naturalne skrzydło niecki szczecińsko-łódzko-miechowskiej. Zostały wydzielone umownie na podstawie znacznej szerokości podkenozoicznych wychodni skał triasu i jury na północ od Sudetów i Górnego Śląska. Struktura ta jest naturalną kontynuacją monokliny przedsudeckiej. Skały triasu i jury odsłaniają się przeważnie na powierzchni, nachylone są ku północnemu-wschodowi i chowają się pod kredę niecki miechowskiej. Rozciągłość NW-SE odpowiada wychodniom skał jury górnej.

Granice: od północy - rów Wielunia (na przedłużeniu elewacji przedborskiej rozdzielającej nieckę miechowską i łódzką), Wrocław przez Wieruszów, Wieluń, Pajęczno; północny-zachód: od Wrocławia przez okolice Niemodlina, Krapkowic, Strzelc Opolskich, okrąża Górnośląskie Zagłębie i przez okolice Trzebini dochodzi do Wisły.

W podłożu występują struktury paleozoiczne o urozmaiconej powierzchni stropowej - poza ogólnym podnoszeniem się stropu skał paleozoicznych z północy ku południowi (niecka górnośląska), obserwuje się lokalne podniesienie - np. w okolicach Zawiercia dewon jest na powierzchni.

Szerokość wychodni zmniejsza się z północy na południe, co związane jest ze stopniowym wyklinowaniem niektórych ogniw stratygraficznych, bowiem transgresje przychodziły z północnego-zachodu (tam najbardziej kompletne profile i większe miąższości, które maleją na południu - tu facje są płytkowodne i przybrzeżne). Nachylenie utworów mezozoicznych - kilka stopni, jedynie lokalnie na zboczach wzniesień do ok. 30°.

Ruchy tektoniczne następowały kilkukrotnie: faza starokimeryjska spowodowała niezgodność kątową między triasem a jurą - powstała niecka chrzanowska (genetycznie związana z monokliną, a leżąca na wschodzie niecki górnośląskiej); laramijska - nachylenie warstw mezozoiku ku północnemu-wschodowi (powstała niecka miechowska); w neogenie synchronicznie z ruchami karpackimi powstały liczne uskoki (szczególnie wyraźnie zaznaczyły się dyslokacje o kierunku równoleżnikowym - np. Rów Krzeszowicki wypełniony trzeciorzędem). Dyslokacje te występują również w środkowej i północnej części monokliny, w której intensywnie rozwinięty jest kras. Rozwijał się on wieloetapowo, najsilniej w trzeciorzędzie w ciepłym i wilgotnym klimacie.

Monoklina rowami tektonicznymi została podzielona na cztery części: krakowską (południową; od zapadliska po Rów Krzeszowicki), olkuską (od Rowu Krzeszowickiego do rowu Wolbromia), zawierciańską (od rowu Wolbromia do Szczekocin), częstochowską (od Szczekocin do rowu Wielunia).