ZAPADLISKO PRZEDKARPACKIE

Struktura neogeńska, której powstanie jest ściśle związanie z Karpatami zewnętrznymi. Leży pomiędzy Karpatami zewnętrznymi a jednostkami geologicznymi środkowej Polski. Granica północna wyznacza zasięg zbiornika neogeńskiego z wyjątkiem Lubelszczyzny i Gór Świętokrzyskich, gdzie duża część pokrywy uległa erozji. Granicę południową poprowadzono na linii nasunięcia Karpat fliszowych. Jest ona umowna, ponieważ w płaszczowinie skolskiej, strzebnickiej oraz w jednostkach brzeżnych Karpat (np. w strefie Wieliczki) miocen sfałdowało wraz z fliszem. Z profilu Karpat, których w wielu miejscach stwierdza się miocen pod osadami paleogenu, a nawet w obrębie kredy wnioskuje się, że zbiornik neogeński w niektórych fazach swego rozwoju sięgał aż po uskok perypieniński.

Podłoże zapadliska było bardzo urozmaicone i zróżnicowane morfologicznie, stąd transgresja morska w różne części tej jednostki dotarła w różnym czasie - w niektórych miejscach dopiero w badenie. Osady neogeńskie spoczywają na różnych wiekowo skałach starszych, poczynając od prekambryjskich aż po kredowe.

W rozwoju zapadliska wyróżnia się dwa stadia rozwoju. Pierwszy - powstanie basenu wewnętrznego leżącego na przedpolu Karpat w części południowej, gdzie osady miocenu złożone zostały na sfałdowanym fliszu, a następnie sfałdowane i obecnie są przykryte fliszem karpackim lub wraz z nim przefałdowane, pchnięte na północ (fragment płaszczowiny skolskiej i stebnickiej wypełniały osady o znacznej miąższości z licznymi przewarstwieniami piaskowców i zlepieńców). W drugim etapie na przedpolu sfałdowanych Karpat zewnętrznych i sfałdowanych utworów miocenu (basen wewnętrzny) powstał basen zewnętrzny obejmujący obszar obecnego zapadliska. W wyniku tak przebiegającego rozwoju w zapadlisku wydzielić można miocen autochtoniczny reprezentujący niesfałdowane obszary płytkiego morza oraz miocen allochtoniczny (na południu) - utwory morza głębszego o większej miąższości.