TATRY

Łańcuch górski ograniczony od północy niecką podhalańską, od południa - Kotliną Liptowską i Spiską długości 51,5km, szerokości 17km. Dzielą się na Tatry Wysokie i Zachodnie; granica przebiega Przełęczą Liliowe. Najwyższy szczyt polskiej części - Rysy.

W rozwoju geologicznym Tatr wyróżnia się kilka etapów. W pierwszym nastąpiła sedymentacja osadów na dnie geosynkliny alpejskiej, w której powstawały osady serii reglowej od triasu po kredę środkową (alb, cenoman), różniące się facjami. Seria reglowa jest facją głębokomorską, a wierchowa - płytszą. Drugi etap rozpoczął się po kredzie środkowej; w wyniku ruchów fazy subhercyńskiej utwory osadowe i krystaliczne zostały płaszczowinowo sfałdowane, wydźwignięte i pchnięte ku północy. W wyniku tych ruchów został wypiętrzony łańcuch górski, w którego budowie tektonicznej wyróżnia się płaszczowinę reglową oraz strefę paraautochtonu wierchowego (część serii wierchowej nie odkłutej od podłoża lecz wraz z trzonem paleozoicznym sfałdowany i przesunięty na północ). W każdej z płaszczowin wyróżnia się szereg fałdów i łusek, np. w płaszczowinie reglowej - fałd Krokwi i Suchego Wierchu; zaś w wierchowej - fałd Giewontu i Czerwonego Wierchu. W etapie trzecim, po wypiętrzeniu Tatr, nastąpił okres denudacji, trwający kilkadziesiąt milionów lat, który doprowadził do ich obniżenia. W trzeciorzędzie nastąpiło ponowne zalanie tego obszaru morzem - złożone zostały osady eocenu i oligocenu. Czwarty etap przypadł na granicę paleogen-neogen (faza sawska). Nastąpiło pionowe dźwignięcie masywu tatrzańskiego; na północy powstały Karpaty zewnętrzne. Piąty etap (czwartorzęd) - okres denudacji, w plejstocenie - Tatry przykryły lodowce. W efekcie ich erozyjnej działalności nastąpiło zdarcie osadów trzeciorzędowych oraz starszych płaszczowin, stąd na powierzchni widoczne są nie tylko osady płaszczowiny reglowej, ale i wierchowej, a w wielu miejscach na powierzchni widoczny jest trzon krystaliczny Tatr (np. Kasprowy Wierch). Utwory eocenu i oligocenu zachowały się jedynie w obniżeniach powstałych między Tatrami a Pieninami - w Niecce Podhalańskiej, w podłożu której widoczne są utwory płaszczowiny reglowej i wierchowej.