SYNKLINORIUM BRZEŻNE (NIECKA BRZEŻNA)

Jednostka laramijska położona w marginalnej części platformy prekambryjskiej na obszarze strefy T-T. Jest długą, wąską depresją o osi NW-SE wypełnioną osadami górnej kredy i trzeciorzędu, pod którymi zalegają utwory jury, triasu, permu, leżącym niezgodnie na paleozoiku. Mezozoik jest lekko sfałdowany i pocięty uskokami. W północno-wschodniej części, pod grubą pokrywą osadową, badaniami geofizycznymi stwierdzono obecność skał krystalicznych. Położenie niecki brzeżnej nad strefą T-T miało duży wpływ na rozwój permsko-mezozoicznej sedymentacji oraz tektonikę. Strefa ta charakteryzowała się dużą aktywnością tektoniczną; powstały uskoki o dużych amplitudach, wzdłuż których podłoże krystaliczne obniża się ku zachodowi. Profile litologiczno-stratygraficzne są więc zróżnicowane. Miąższość osadów mezozoicznych jest większa niż w Polsce północno-wschodniej; szczególna subsydencja zachodziła w górnej kredzie, gdy równocześnie podnosił się wał środkowopolski. Pod koniec kredy wał się wypiętrzył i niecka brzeżna odizolowana została od pozostałych niecek.

Surowce użyteczne niecki brzeżnej: węgiel kamienny (Lubelskie Zagłębie Węglowe), lessy, gliny lessowe, piaski: kredowe, trzeciorzędowe i czwartorzędowe, a także wody mineralne.