SYNKLINORIUM BRZEŻNE (NIECKA BRZEŻNA)

Na północy jej granica sięga do wybrzeży Bałtyku (aż po Danię), na południu - przebiega wzdłuż równoleżnikowego uskoku Tuchola-Brodnica, na wschodzie graniczy z platformą prekambryjską (krawędź górnego stopnia krystaliniku), na zachodzie - z wałem pomorskim.

Do górnej kredy obszar niecki pomorskiej leżał na stoku platformy, przez co miąższość osadów wzrasta stopniowo ku południowemu-zachodowi w miarę zbliżania się do permsko-mezozoicznej depresji kujawsko-pomorskiej. Wzrost miąższości występuje także w kierunku południowo-wschodnim wraz z oddalaniem się od tarczy bałtyckiej.

Jest jednostką asymetryczną; tektonika bardziej skomplikowana na kontakcie z wałem pomorskim, ku południowemu-zachodowi stopień jej urozmaicenia maleje - trias i jura leżą prawie poziomo, a kreda podnosi się łagodnie, tworząc południowo-zachodnie skrzydło synklinorium. W obrębie jednostki występują brachyantykliny i brachysynkliny, np. brachyantyklina Koszalin-Chojnice z dobrze rozpoznanym podłożem - strefą kaledonidów.

Środkowa, najgłębsza część synklinorium o najbardziej kompletnym profilu osadów permsko-mezozoicznych całej jednostki (miąższość: 1200m). Graniczy: od północy - z synklinorium pomorskim, od południa - z synklinorium lubelskim wzdłuż uskoku Nowe Miasto-Grójec, od zachodu - z wałem kujawsko-kutnowskim, od wschodu - z platformą prekambryjską.

Asymetryczna o bardziej stromym skrzydle południowo-zachodnim (5-10°); skrzydło wschodnie - prawie poziome. Na południowym-zachodzie występują liczne przejawy tektoniki solnej (poduszki solne w jądrach większych antyklin). Badania geofizyczne wykryły liczne dyslokacje wgłębne o kierunkach zbliżonych do rozciągłości niecki i równoleżnikowych, które wpływały na miąższość mezozoiku.

Po ruchach laramijskich i po erozji obszar niecki stał się ponownie miejscem akumulacji. W trzeciorzędzie powstała rozległa depresja z centrum w okolicach Warszawy sięgająca poza granice synklinorium - tzw. niecka mazowiecka wypełniona osadami od eocenu po pliocen (niecka artezyjska).